Czy można odebrać to, co się darowało? – czyli krótko o odwołaniu darowizny

odwołanie darowizny

Czy można odebrać to, co się darowało? – czyli krótko i na temat o odwołaniu darowizny

Czasem zdarza się, że po zawarciu umowy darowizny darczyńca z różnych powodów chce się wycofać ze swojej decyzji. Czy jest to możliwe? O tym przeczytasz poniżej.

Odwołanie darowizny to sytuacja, która często zdarza się, jeżeli po zawarciu umowy darowizny stosunki między darczyńcą a obdarowanym się pogorszą. I wtedy darczyńca szuka drogi, która pozwoli mu wyplątać się z kłopotliwej dla niego sytuacji.

Zanim jednak przejdziemy do tematu dzisiejszego artykułu, to zachęcam Cię do zgłębienia tematu samej umowy darowizny. W poprzednich artykułach szczegółowo wyjaśniłam, czym charakteryzuje się taka umowa. Zachęcam Cię do zapoznania się z tymi informacjami. Znajdziesz je klikając w poniższe linki do artykułów:

Darowizna a zachowek

Darowizna i dożywocie – umowy podobne, ale nie takie same

Czy w ogóle możliwe jest odwołanie darowizny?

Przechodząc jednak do meritum sprawy, to należy wskazać, że generalnie odwołanie darowizny jest możliwe. Ale nie zawsze. Okoliczności umożliwiające odwołanie darowizny różnią się w zależności od tego, czy darowiznę już wykonano, czy jeszcze nie.

Odwołanie darowizny niewykonanej

Darczyńca ma możliwość odwołania darowizny, której jeszcze nie wykonał. Ale tylko w sytuacji gdy po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania. Albo bez uszczerbku dla ciążących na nim obowiązków alimentacyjnych. Co w praktyce rozumiemy przez taka zmianę stanu majątkowego? Będzie to na przykład ciężka choroba, utrata pracy, czy konieczność zwiększenia alimentów na dzieci. Jeżeli taka sytuacja nastąpi w okresie pomiędzy zawarciem umowy darowizny a jej wykonaniem, to darowiznę można odwołać. I nie jest to obwarowane żadnymi innymi warunkami.

Odwołanie darowizny już wykonanej

O ile odwołanie darowizny niewykonanej może nastąpić jedynie w czasookresie opisanym powyżej, to darowizna wykonana może zostać odwołana nawet na wiele lat po zawarciu umowy. I taka możliwość jest związana z faktem dopuszczenia się przez obdarowanego rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. Ale i w tej sytuacji należy pamiętać o terminach! Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym darczyńca dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Ale jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył, to odwołanie darowizny nie wchodzi w grę.

Co rozumiemy przez rażącą niewdzięczność? Jest to co do zasady zachowanie polegające na działaniu lub zaniechaniu (nieczynieniu) skierowane bezpośrednio lub pośrednio przeciwko darczyńcy, które oceniając rzecz obiektywnie musi być uznane za wysoce niewłaściwe i krzywdzące darczyńcę. Żaden akt prawny nie wskazuje na zamknięty katalog sytuacji, które mogą być uznane za zachowanie cechujące się rażącą niewdzięcznością. Przy ocenianiu każdej sytuacji możemy się posiłkować orzecznictwem sądów. I tak przykładowo:

„Rażącą niewdzięczność musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy czy szkody majątkowej. O istnieniu bądź nieistnieniu podstaw do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności decydują w każdym przypadku okoliczności rozpoznawanej sprawy”. (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2.12.2016 r., sygn. akt I Aca 659/16).

„Darowizna może zostać odwołana także wówczas, kiedy wysoce naganne zachowanie się obdarowanego skierowane jest wprawdzie bezpośrednio przeciwko osobie bliskiej darczyńcy, ale dotyka jednocześnie odczuć samego darczyńcy i to w taki sposób, że usprawiedliwia ocenę postawy obdarowanego jako rażąco niewdzięcznej”. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7.04.1988 r., sygn. akt II CKN 688/97).

odwołanie darowizny

Jak odwołać darowiznę i jakie są tego skutki?

Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie darczyńcy złożone obdarowanemu na piśmie. Nie wymaga formy pisemnej, ale warto o nią zadbać, ponieważ brak formy pisemnej może utrudnić darczyńcy udowodnienie pewnych kwestii przed sądem. Dlatego mimo wszystko zaleca się, aby w takie oświadczenie składać na piśmie, za pisemnym potwierdzeniem odbioru przez obdarowanego. 

Skutki odwołania darowizny

Skutki odwołania darowizny zależą od tego, czy chodzi o rzeczy ruchome, czy o nieruchomości.

W przypadku gdy przedmiotem darowizny była rzecz ruchoma, to na skutek odwołania (jeżeli jest skutecznie dokonane) dochodzi do powrotnego przejścia własności tej rzeczy na darczyńcę. Obdarowany ma w związku z tym obowiązek wydania rzeczy ruchomej darczyńcy, zaś darczyńca może dochodzić – nie wyłączając drogi sądowej – wydania mu przedmiotu darowizny.

W przypadku nieruchomości odwołanie darowizny ma skutek wyłącznie obligacyjny, a nie rzeczowy jak w przypadku ruchomości. Co to oznacza? Oznacza to, że obdarowany ma obowiązek dokonania czynności prawnej przenoszącej własność nieruchomości z powrotem na darczyńcę. Czyli obdarowany i darczyńca muszą zawrzeć umowę w formie aktu notarialnego. Samo tylko oświadczenie darczyńcy o odwołaniu darowizny nie przeniesie na darczyńcę własności nieruchomości. I nie stanowi podstawy do ponownego wpisu darczyńcy do księgi wieczystej. Może się zdarzyć, że obdarowany dobrowolnie nie przystąpi do aktu notarialnego. Co można zrobić w takiej sytuacji? Wtedy darczyńca może wnieść do sądu powództwo o zobowiązanie obdarowanego do złożenia oświadczenia woli powrotnie przenoszącego własność podarowanej mu wcześniej nieruchomości.

Kiedy nie można odwołać darowizny pomimo spełnienia ustawowych przesłanek do dokonania tego? 

Odwołanie darowizny nie jest możliwe, gdy darowizna czyni zadość obowiązkowi wynikającemu z zasad współżycia społecznego. Stanowi o tym art. 902 Kodeksu cywilnego. Co to właściwie oznacza? Możemy wyobrazić sobie sytuację, w której darowizna odpowiada zasadom słuszności, sprawiedliwości, normom moralnym. Gdyby w takich okolicznościach zaistniała przesłanka do odwołania darowizny, to i tak nie będzie można tego dokonać.

Jeżeli masz jakiekolwiek pytania w sprawie darowizny lub jej odwołania i chcesz umówić się na indywidualną konsultację, to wszystkie dane kontaktowe Kancelarii znajdziesz w zakładce ,,Kontakt”.

Czy można odebrać to, co się darowało? – czyli krótko o odwołaniu darowizny

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przewiń na górę