Darowizna a zachowek

darowizna a zachowek

Darowizna a zachowek

Wiele osób nie wie, że nie wszystkie darowizny dokonane przez spadkodawcę mają wpływ na późniejsze roszczenia o zachowek jego spadkobierców. Obiło Ci się o uszy, że przekazanie majątku w darowiźnie spowoduje, że uprawnieni do zachowku nie będą mogli się o niego ubiegać? Dowiedz się, co mówią na ten temat przepisy prawa.

Darowizna a zachowek to temat, z którym bardzo często zwracają się do mnie klienci. Zarówno Ci, którzy są do zachowku uprawnieni. Ale również Ci, którzy mają zapłacić kwoty zachowku. I w związku z tym pojawia się bardzo dużo pytań. Często odpowiadam również na pytania osób dokonujących darowizny, które nie są pewne, czy w takiej sytuacji po ich śmierci osoby uprawnione do zachowku będą mogły się go domagać. Poniżej przeczytasz o tym, jakie darowizny mają wpływ na wysokość zachowku.

Czym jest zachowek?

W pierwszej kolejności należy jednak przypomnieć, czym dokładnie jest zachowek. Mówiąc najprościej, to uprawnienie przyznane przez przepisy prawa, które chroni pewną grupę spadkobierców ustawowych. Więcej na ten temat przeczytasz w moim artykule, pt. ,,Zachowek w pytaniach i odpowiedziach (link do artykułu). Zachęcam Cię gorąco do zapoznania się z nim.

Czym jest darowizna?

Zaś darowizna to umowa. Na podstawie takiej umowy darczyńca nieodpłatnie przekazuje pewne składniki swojego majątku innej osobie. W konsekwencji, majątek obdarowanego powiększa się kosztem majątku darczyńcy, a obdarowany nie ma w związku z darowizną żadnych obowiązków wzajemnych wobec darczyńcy.

Darowizna a zachowek – jaki mają ze sobą związek?

Te instytucje prawa z pozoru nie powinny mieć ze sobą zbyt wiele punktów stycznych. Jednak są to jedynie pozory. Okazuje się, że dokonane za życia przez spadkodawcę darowizny mają realny wpływ na to, jaka będzie wysokość zachowku osób do niego uprawnionych. Dlaczego tak się dzieje? Ponieważ zgodnie z przepisami prawa pewno przedmioty (zarówno nieruchomości, jak i ruchomości), które spadkodawca przekazał w darowiźnie, pomimo że formalnie nie należą do masy spadkowej, to i tak będą uznane, jako część majątku spadkodawcy. A w konsekwencji uprawniony do zachowku może żądać go od osoby, która darowiznę otrzymała. A nie tylko od spadkobiercy testamentowego. Przykładowo:

Spadkodawca na 8 lat przed śmiercią przekazał swoje mieszkanie w darowiźnie synowi Mieszkanie stanowiło większość jego majątku. Po śmierci do spadkobrania zgłosili się syn i córka zmarłego. Okazało się jednak, że w masie spadkowej jest zaledwie kilka tysięcy złotych na rachunku bankowym. I to teoretycznie wyczerpuje cały spadek.

W praktyce jednak do substratu zachowku zalicza się również w tym przypadku mieszkanie przekazane w darowiźnie synowi. To z kolei powoduje, że córka spadkodawcy może żądać od swojego brata zachowku. 

darowizna a zachowek

Ale nie wszystkie darowizny zalicza się do spadku

Co do zasady wszystkie darowizny zalicza się do spadku. Przepisy wskazują jednak wyjątków, w których konkretnych darowizn nie musimy zaliczać do masy spadkowej. A tym samym nie będą one miały wpływu na zachowek.

Do spadku nie dolicza się drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych. O jakie darowizny chodzi w tym przypadku? Będą to, np. prezenty z okazji urodzin, czy świąt. Tych darowizn nie doliczamy do spadku nigdy, bez względu na to, czy zostały dokonane na rzecz spadkobierców, czy też innych osób. Dlaczego to zastrzeżenie jest tak istotne?

Ponieważ do spadku nie doliczamy również darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc od dnia śmierci spadkodawcy. Ale  pod warunkiem, że te darowizny zostały dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami, ani uprawnionymi do zachowku. Przykładowo:

Jeżeli spadkodawca dokonał darowizny 11 lat przed śmiercią, ale na rzecz swojego spadkobiercy, np. córki, to darowiznę taką, dolicza się do spadku.

Ponadto jeżeli obliczamy zachowek dla zstępnego (dziecka, wnuka), to do spadku nie dolicza się darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy zstępnych nie miał. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy darowizna została uczyniona na mniej niż 300 dni przed urodzeniem się zstępnego. Podobne obostrzenia są przy obliczaniu zachowku dla małżonka. W takim przypadku do spadku nie dolicza się darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa.

Jak ustala się wartość darowizny?

Zgodnie z przepisami prawa spadkowego, wartość darowizny oblicza się według stanu z chwili dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku. Najczęściej dochodzi do tego, że taką wartość ustala biegły sądowy rzeczoznawca.

Biegły analizuje, jaki był stan nieruchomości w chwili darowizny, czyli te ,,x” lat temu. Następnie sprawdza, ile w chwili obecnej, czyli na moment ustalania zachowku, warte byłoby mieszkanie w takim stanie.

Darowizna i dożywocie – różne skutki w kwestii zachowku

Co do zasady odmienne skutki w kontekście zachowku ma rozporządzenie majątkiem za życia w drodze umowy dożywocia. Ale o tym więcej przeczytasz w następnym artykule. A jeśli masz pytania dotyczące tematu darowizna a zachowek, to zapraszam do kontaktu z moją Kancelarią (tu znajdziesz wszystkie dane kontaktowe).

Darowizna a zachowek

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Przewiń na górę