Kontakty z dzieckiem – co zrobić, kiedy rodzice nie mogą się dogadać?
Jeśli jesteś w sytuacji, gdy nie możesz dogadać się z drugim rodzicem co do ustaleń dotyczących Waszych wspólnych małoletnich dzieci, to koniecznie przeczytaj poniższy artykuł.
Kontakty z dzieckiem, to jedna z najczęściej występujących kości niezgody pomiędzy zwaśnionymi rodzicami. Wszystko jest proste, dopóki rodzice w miarę dogadują się co do tego, jak ma dalej wyglądać ich ,,porozstaniowa” rzeczywistość. Niestety, jeżeli pojawia się między nimi niezgoda i konflikt, może się okazać, że jedyną możliwością na uregulowanie sytuacji związanej z ich dziećmi jest skierowanie sprawy na drogę sądową.
W jakiej formie mogą być realizowane kontakty z dzieckiem?
Zacznijmy od tego, czym de facto są kontakty z dzieckiem i w jakiej formie mogą być realizowane. Art. 113 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego definiuje pojęcie utrzymywania kontaktów z dzieckiem poprzez przykładowe wymienienie ich elementów. Wskazany katalog elementów kontaktów z dzieckiem ma charakter otwarty.
Na czym zatem może polegać utrzymywanie kontaktów? Może polegać na:
- przebywaniu z dzieckiem
- odwiedzaniu go
- spotykaniu się poza miejscem stałego pobytu dziecka
- bezpośrednim porozumiewaniu się
- realizowaniu kontaktów telefonicznych
- porozumiewaniu się za pośrednictwem innych środków komunikacji na odległość – w tym z komunikacji elektronicznej
Czy rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma prawo do kontaktów?
Często zwaśnieni rodzice nie pamiętaj o tym, iż władza rodzicielska i kontakty z dzieckiem to dwie odrębne kwestie. Jak wskazuje w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy:
Zmiana władzy rodzicielskiej polega na zmniejszeniu jej zakresu w stosunku do tego, przewidzianego w art. 95 § 1 i 98 § 1 kro. Z przepisów tych wynika, że władza rodzicielska obejmuje obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz wykonywanie uprawnień i obowiązków jego przedstawiciela ustawowego. Prawo do kontaktów z dzieckiem jest natomiast odrębnym pojęciem.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2012 r., sygn. akt III CZP 74/12
Oznacza to, że również rodzic pozbawiony władzy rodzicielskiej ma nadal prawo, ale też obowiązek, utrzymywania kontaktów z małoletnim dzieckiem.
Jednakże, jeżeli wymaga tego dobro dziecka, sąd opiekuńczy ograniczy utrzymywanie kontaktów rodziców z dzieckiem.
Sąd opiekuńczy może w szczególności:
- zakazać spotykania się z dzieckiem
- zakazać zabierania dziecka poza miejsce jego stałego pobytu
- zezwolić na spotykanie się z dzieckiem tylko w obecności drugiego z rodziców albo opiekuna, kuratora sądowego lub innej osoby wskazanej przez sąd
- ograniczyć kontakty do określonych sposobów porozumiewania się na odległość
- zakazać porozumiewania się na odległość
Czy sąd może zakazać rodzicowi utrzymywania kontaktu z dzieckiem?
Tak. Ale dotyczy to poważnych sytuacji, w których utrzymywanie kontaktów rodzica z dzieckiem poważnie zagraża dobru dziecka lub je narusza.
Jak złożyć wniosek o kontakty z dzieckiem?
Wniosek o uregulowanie kontaktów składa się w sądzie rejonowym. Takim, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka. Wniosek podlega opłacie 100 złotych.
We wniosku należy wskazać swoje dane osobowe i adresowe – czyli dane wnioskodawcy oraz tego samego rodzaju dane drugiego z rodziców jako uczestnika postępowania. Ponadto we wniosku musimy zawrzeć naszą konkretną propozycję sposobu realizacji kontaktów, szczegółowy harmonogram spotkać, etc. oraz uzasadnienie wniosku. Do wniosku należy załączyć oryginał odpisu aktu urodzenia dziecka oraz zgłosić w nim wszystkie dowody, o których przeprowadzenie wnosimy, np. dowody z przesłuchania świadków. Należy pamiętać o tym, że wniosek składamy w sądzie w dwóch egzemplarzach (jeden dla Sądu, drugi dla uczestnika postępowania).
Warto jeszcze wspomnieć o jednej, bardzo ważnej kwestii. Co do zasady, postępowania o ustalenie kontaktów toczą się przed sądami rejonowymi. Ale jest od tej zasady jeden wyjątek. Jeśli pomiędzy rodzicami toczy się postępowanie o rozwód, to ten sąd (czyli sąd okręgowy) będzie rozstrzygał również wszystkie kwestie dotyczące małoletnich dzieci. Więcej na ten temat przeczytasz w moim artykule, pt. ,, Czy rozwód to tylko rozwód? – o czym Sąd orzeka w wyroku rozwodowym”.
Czy w postępowaniu o rozwód sąd zawsze orzeknie o kontaktach?
Nie. Zgodnie z polskim prawem, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania i utrzymywania kontaktów z dzieckiem.
Co w sytuacji, gdy rodzice nie są w stanie się dogadać? W braku porozumienia sąd (uwzględniając prawo dziecka do wychowania przez oboje rodziców) rozstrzyga o sposobie wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej i utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem. Sąd może powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, ograniczając władzę rodzicielską drugiego do określonych obowiązków i uprawnień w stosunku do osoby dziecka, jeżeli dobro dziecka za tym przemawia.
Warto pamiętać jednak o tym, że na zgodny wniosek stron sąd nie orzeka o utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem.
Kolejna ważna kwestia – wniosek o zabezpieczenie kontaktów na czas trwania postępowania sądowego
Kodeks cywilny wskazuje w art. 730, że w każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Nie inaczej jest w sprawach rodzinnych, w tym w sprawach o uregulowanie kontaktów z dzieckiem.
Dlaczego złożenie wniosku o zabezpieczenie już na początku postępowania (najlepiej we wniosku lub odpowiedzi na wniosek) jest takie ważne? Ponieważ co do zasady, bez takiego wniosku ustalenia orzeczone przez Sąd będą obowiązywały dopiero po uprawomocnieniu się ostatecznego postanowienia w sprawie. A jeśli złożymy wniosek o zabezpieczenie, to sąd rozpozna go już przed przejściem do dalszych ustaleń w sprawie. I dzięki temu możemy szybciej uzyskać prawne uregulowanie sytuacji. Jednakże jest to tymczasowe rozwiązanie – będzie obowiązywało do czasu uprawomocnienia się ostatecznego postanowienia.
Czy prawomocne rozstrzygniecie Sądu odnośnie kontaktów może być zmienione?
W tego typu sprawach rodzinnych (tak jak w sprawach o alimenty) nie da się pewnych kwestii określić ,,na zawsze”. W związku z tym prawo przewiduje możliwość zmiany orzeczenia sądu w zakresie ustalonych kontaktów z dzieckiem, jeśli wymaga tego dobro dziecka. Czyli praktycznie mówiąc, jeśli zmieniła się sytuacja dziecka i rodziców. W takiej sytuacji również należy złożyć do sądu rejonowego wniosek o zmianę kontaktów. I wskazać uzasadnienie oraz proponowany nowy sposób realizacji kontaktów.
Masz wątpliwości związane ze swoją sytuacją?
Jeśli zmagasz się z kwestią uregulowania kontaktów z dzieckiem i masz jeszcze jakieś pytania, to zapraszam do kontaktu z moją Kancelarią. Wszystkie dane teleadresowe znajdziesz w zakładce ,,Kontakt”.